Ocak 1984 tarihi itibariyle kaldırılan ?Hükümet Tabipliği’ yerine getirilen ?Sağlık Ocakları’ 1 Kasım 2010 tarih itibaren İstanbul’da da tarih oluyor. İstanbul, 345 hekim, 316 ASM eksiğiyle yarından itibaren Aile Hekimliği sistemine geçiyor.
Türkiye’de 68 ilde uygulanan Aile Hekimliği kervanına, yarından itibaren İstanbul ‘da katılıyor. Hastanelerde sevk sistemini işletmek için başlatılan Aile hekimliği uygulaması, 1984 yılında uygulamaya konan ?Sağlık Ocağı’ sistemini de tarihe gömüyor. Bundan sonra Aile Sağlık Merkezi (ASM) olarak hizmet verecek Sağlık Ocakları’nda bugünden itibaren tabelalar söküldü, son düzenlemeler yapılıyor. Sağlık Ocakları’nda çalışan 1900 pratisyen hekim sayısı, İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü’nün olağanüstü çabasıyla 3 bin 300’e çıkarıldı. Metropol kent İstanbul, mecburi hizmet kapsamına alındı, özel hastanelerde çalışan, emekli olan ve il dışından gelmek isteyen pratisyen hekimlere kapılar açıldı ancak tüm çabalara rağmen 3 bin 645 olarak hedeflenen Aile Hekimi sayısı tamamlanmadı.
2002 yılında 217 olan Sağlık Ocağı Sayısı, 600’e çıkarıldı. Ancak, ASM olarak hedeflenen sayı 916’ydı.
10 KASIMA KADAR SIKINTI YAŞANABİLİR
İstanbul İl Sağlık Müdürü Ali İhsan Dokucu, eksik olan 345 hekimin pazartesiden itibaren sürecek çalışmalarla tamamlanacağını, 316 ASM’nin bir kısmının tamiratlarının tamamlanmadığı, bir kısmının da belediyeler tarafından tahsis edileceğini, tüm bu eksikliklerin yılsonuna kadar tamamlanacağını bildirdi. Yasa gereği hekimlere 1 Kasım’dan itibaren 10 günlük süre tanımak zorunda olduklarını söyleyen Dokucu, “Özel sektörden yaklaşık 30 hekim aldık. Ama özel sektörün bazı hekimlere daha yüksek maaş verdiği ve bu nedenle de göreve başlamayacağı yönünde duyumlar aldık. Ancak bu, 10 günlük yasal süre tamamlandığında yanı 10 Kasım günü kesin olarak ortaya çıkacak. Böyle bir şey olması halinde de biz hekimlere düşen hasta sayısını, hekim kadrosunu tamamlayana kadar arttıracağız. Vatandaşı mağdur edecek tüm sorunlara karşı hazırlıklıyız. Gerekirse, Toplum Sağlığı Merkezlerinde kalan hekimler geçici olarak Aile Hekimi olarak görevlendirilecek” diye konuştu.
İSTANBUL, TARİHİNDE HİÇ BU KADAR DOKTOR VE HEMŞİRE GÖRMEDİ
Aile hekimleriyle birlikte 2400 hemşirenin görev yapacağını söyleyen Dokucu, “Aile hekimliğine geçen pratisyen hekimlerden boşalan 9 ayrı hastanenin acil servisi vardı. Biz bunları, başhekimlerden gelen talep doğrultusunda, Bakanlığın mecburi hizmet kapsamında gönderdiği doktorları yerleştirdik. Belki idari birimler, diyaliz üniteleri, labaratuvar branşları gibi birimlerde ufak tefek sorunlar olacaktır ama onları da yaşayarak görecek ve anında çözeceğiz. İstanbul’un tarihinin görmediği kadar hemşire ve doktorumuz var. Planladığımız hedeflere de kısa sürede ulaşacağız. Hemşire açığı için Maliye’den kadro beklentisi içindeyiz” dedi.
AİLE HEKİMLİĞİ İLE İLGİLİ MERAK EDİLENLER.
1- 1 Kasım’dan sonra İstanbul’da yaşadıkları halde ikametgâhları şehir dışında olanlar birinci basamak sağlık hizmetlerini nasıl alacak?
Cevap: İl dışında ikamet edip Aile Hekimine başvuran hastalar Misafir Hasta olarak bakılacak. Eğer isterlerse seçtiği hekime kayıt olabilecek ya da hekimini değiştirebilecektir. İl içerisinde ikamet eden vatandaşlar 3 ay süre ile istediği Aile Hekimine başvuracak, burada kendisine “kayıtlı olduğu aile hekimi” bilgisi verilerek yönlendirilecektir.
2- Vatandaş aile hekimini nasıl öğrenecek? Herhangi bir kayıt yapmak ya da doktorun yanına gitmek gerekiyor mu? Herhangi bir ücret verilecek mi?
Cevap: Aile Hekimliği Hizmeti, laboratuar, muayene, pansuman, enjeksiyon hizmetleri tamamen ücretsizdir. İlan edeceğimiz internet adresine giren kişiler, TC Kimlik numaralarını yazarak kendi Aile Hekimini bulabilecektir. Ayrıca tarafımızdan Aile Sağlığı Merkezlerine, Grup Başkanlıklarına ve Muhtarlıklara Aile Hekimlerine Bağlı kişilerin listesi verilecektir.
3- Aile hekiminin görevleri nelerdir? Vatandaş aile hekimlerine günün her saati başvurabilecek mi? Cep telefonunu alabilecek mi?
Cevap: Aile Hekimlerinin cep telefonunu almak hekimin isteğine bağlıdır. Mesai saatleri içerisinde kişiler Aile Hekimine ulaşılabilecektir. Hastane, poliklinik, muayenehane ve 112 Acil Servis hizmetlerinin yoğun olduğu ilimizde 24 saat ulaşılabilecek bir servis hizmeti vardır.
4- İstanbul’da aile hekimlerinin ilçelere göre dağılımı nasıl? Hangi ilçede kaç aile hekimi bulunuyor?
Cevap: Ortalama 3500 kişiye bir hekim düşecek şekilde oluşturulmuştur.
5- İstanbul genelinde aile hekimlerinin koordinesi Sağlık Müdürlüğü tarafından nasıl gerçekleşiyor? İstanbul kaç bölgeye ayrıldı? Planlama nasıl oluyor?
Cevap: İstanbul İdari açıdan 6 Bölge, 39 İlçeye ayrılmıştır. Şu anda Aile Sağlığı Merkezi sayısı 930 dır. Bu rakam oluşturulan yeni ASM’lerin düzenlenmesine göre artacaktır.
6- Vatandaş aile hekimini beğenmezse hangi şartlarla hekimini değiştirebilecek?
Cevap: Vatandaşlarımız 3 ayda bir Hekimini değiştirme hakkına sahiptir, ancak uygulama yapılan illerde Aile Hekimini değiştirme oranı %1 ler civarındadır, bunun da sebebi çoğunlukla adres değişiklikleridir.
7- Aile hekimliğinde şu an için sevk zinciri bulunmuyor. Vatandaş aile hekimine gitmeden de 2. ve 3. basamak sağlık kuruluşlarına da gidebilecek mi?
Cevap: şu anda herhangi bir sevk zinciri bulunmamaktadır, Aile Hekimliğine geçişle birlikte kısa vadede sevk zinciri zorunluluğu olmayacak, vatandaş istediği hastane ve semt polikliniğine başvurabilecektir.
8- Aile hekimine yardımcı olmak için kimler görevlendiriliyor?
Cevap: Aile Hekimleri, Aile Sağlığı Elemanı olarak adlandırdığımız bir sağlık görevlisi ile (ebe, hemşire veya sağlık memuru ile) anlaşacaktır. Aile Sağlığı Elemanlarının sözleşmesi Vali iledir, birbiri ile anlaşan doktor ve aile sağlığı elemanı beraber aynı birimde çalışması sağlanmaktadır. Bunun dışında Sağlık Bakanlığının vermiş olduğu cari gider harcamaları ile Aile Hekimleri hizmetli, tıbbi sekreter ve gerekirse fazladan bir Aile Sağlığı Elemanı ile anlaşabilecek ve iş yoğunluklarını azaltabileceklerdir.
9- Aile hekimi hangi şartlarda bu görevden ayrılabiliyor?
Cevap: iki ay öncesinden dilekçe vermek şartı ile aile hekimliğinden ayrılarak kadrolarının bulunduğu birime dönülebilecektir. Tıpta Uzmanlık Sınavını kazanan hekimlerin geçişleri bekleme olmadan yapılabilecektir.
10- Aile hekimi hangi ilaçları yazabilecek?
Aile Hekimliği Uzmanlarının yazdığı ilaçları yazabilecekler ancak rapor çıkartamayacaklardır. Örnek olarak yazılabilecek ilaçlar şöyle:
1. Tüm ARB grubu antihipertansifler
2. BPH de kullanılan ilaçlar
3.Nateglinid grubu antidiyabetikler
4. Menapoz ilaçları
5. Ayaktan tedavide 3. kuşak parentral sefolosprinler (AHU da ancak APAT ibaresi ve ancak 3 günlük doz yazabilir.)
Bir de başka hekimlerce tek hekim raporu olduğu halde uzman hekim tarafından rpt sinin yapılabildiği gruplar var:
Bunlar.
1)Kanser ilaçları
2)Osteoporoz ilaçları
11- Aile hekimliğinde sağlık ocaklarında gibi sıra alınacak mı? Doktora nasıl muayene olunacak? Eski sistemden farkı ne olacak?
Cevap: Aile Hekimliği ile olacak sistem değişiminde hekim sayısı 2 katına hemşire /Aile Sağlığı Elemanı sayısı 3 katına çıkacaği için zaten aynı sayıda olan hasta sayısı, daha fazla sağlık elemanı sayısına bölünmüş olacak. Her hekimin hastası, her hastanın hekimi belli olacağı için eskisi kadar kuyruk olmayacak. Hekimlerin bir numerator sistemleri olacak, hekime kayıtlı hastalar sadece kendi hekimlerinden sıra alacak. Burada hekim sadece hasta olduğunda değil, kendisine bağlı vatandaşları kilo kontrolü, gebelik kontrolü, bilgilendirme ve eğitim, aşılama için dahi çağırabilecek. Bir süre sonra randevu ile, sıra beklemeden muayene olma dönemi başlayacak.
12- Aile hekimliğinin sağlık harcamalarına etkisi ne olacak?
Cevap: aile hekimlerinin asıl görevleri koruyucu sağlık hizmetleridir. Bu hizmetler aşılama, obeziteyi önleme, sağlıklı yaşam, sigarayı bırakma, gebelik ? loğusalık takipleri, çocukların büyüme, gelişme, beslenme takipleri gibi kişiyi daha hasta olmadan sağlıklı yaşatmaya yönelik hizmetlerdir. Yatalak hastalara mesai saatleri içerisinde evde bakım uygulanacaktır. Toplumda genel sağlıklılık durumu artacak, ilaç giderleri azalacaktır. Kronik hasta ve ilaç kullanımlarında sürekli yeni doktorlara gidilerek, yeniden ilaç başlanması gibi ilaç sarfları önlenecek, tedavilerin başarısı hekimler tarafından izlenecektir. Daha ileri dönemlerde sağlık hizmeti başvuruları %80 oranında Aile Hekimine olacağı tahmin edilmektedir. Tüm bu uygulamalar Gelişmiş ülkelerde başarı ile uygulanmakta ve önemli ölçüde sağlık gider tasarrufu sağlanmaktadır.
13- Yıl sonuna kadar İstanbul genelinde kaç aile hekimi sisteme dahil olacak?
Cevap: Yıl sonunda 3645 hekim sisteme dahil olacak ve nüfus arttıkça Aile Hekimliği iri sayıları arttırılacaktır.
14- Aile hekimi izinli olduğunda vatandaşa kim bakacak? Ya da farklı bir ilçeye ya da Türkiye’nin farklı bir iline gittiğimizde birinci basamakta nasıl muayene olacağız?
Cevap: Aile Hekimleri izin aldıklarında yerlerinde aynı ASM deki hekimler bakacaktır. Eğer başka hekim yok ise Toplum Sağlığından bir hekim görevlendirilecek hizmetler aksamayacaktır. Başka İllerden gelen vatandaşlarımız en yakın Aile Hekimine “misafir hasta” olarak muayene olabileceklerdir.
15- Aile hekimi koruyucu sağlık hizmetleri için hangi çalışmaları yapacaktır?
Aile Hekimleri aşılama, obeziteyi önleme, sağlıklı yaşam, sigarayı bırakma, gebelik ? loğusalık takipleri, çocukların büyüme, gelişme, beslenme takipleri gibi koruyucu sağlık hizmetlerinde bulunacak.
ŞÜKRAN ÖZÇAKMAK / AHT